Կենաց ծառ

Կենաց ծառ, առասպելական բույս դրախտում (երկնքում) աստվածներին ու արդարներին անմահություն պարգևելու համար։

Կենաց ծառը աշխարհի կենտրոնը խորհրդանշող միֆոլոգեմ է։ Վերին և ստորին աշխարհների հակադրությունը թերևս ամենակարևորն է առասպելական հակադրություններում։ Կապը այդ աշխարհների միջև տարբեր կերպ է իրագործվում՝ երկինք հասնող նետեր, նիզակներ, թևավոր կենդանիներ, աստիճաններ, իսկ ամենատարածվածը և ունիվերսալը, որը հանդիպում ենք գրեթե հնագույն գրեթե բոլոր հասարակությունների առասպելներում՝ կենաց ծառն է։ Վերջինս հանդիպում է նաև «Պտղաբերության ծառ», «Իմաստության ծառ», իսկ ավելի ուշ արդեն «Մահվան», «Չարի», «Ստորերկրյա թագավորության ծառ» անուններով։

Մշակութային տարբեր պատկերացումներ

Կենաց ծառի պատկերավորումները տարբեր մշակույթներում տարբեր են։ Այսպես, օրինակ՝ կենաց ծառը մեզ երբեմն ներկայանում է իբրև իսկական կյանքի պահապան և ճակատագրի տիրակալ։ Անկասկած, Միջին և Հյուսիսային Ասիայի ժողովրդների ժամանակակից տեսակը բավական չափով ազդված է հարավարևելյան ուժերից։ Յակուտների հավատալիքների համաձայն՝ «երկրի ոսկե պորտին» աճում է ծառ՝ ութ ճյուղերով. դա որոշակի նախնական դրախտն է, որքանով որ այնտեղ է ծնվել առաջին մարդը և կերակրվել կնոջ կաթով։

Լեւոն Շահնուր. Փաթիլը

Անծայրածիր տիեզերքում իրարանցում էր տիրում: Միլիոնավոր տարիների մեջ անթիվ պատահածը այս անգամ խելքահան էր արել բոլորին: Պատճառն այն էր, որ երբևէ եղած բոլոր ստեղծվածների մեջ ամենափխրունին երկրային ինչ-որ ուժ ստիպում էր թախծել…
Հրեշտակներից մեկը շտապելով խցկվեց անտես ամպի մեջ ու զգալով մոտեցող անիմանալի գոյն` ասաց.
-Տեր իմ, այսօր անցնում էի Քո հրապույր ամպերի վրայով և հանկարծ լսեցի այստեղի համար տարօրինակ ձայներ: Մոտենալով ուշադիր նայեցի և ի զարմանս ինձ` ջրերից շունչ առած մի Փաթիլ տեսա, որը լաց էր լինում, և հարցիս, թե ինչու է այսպես տխուր ու մոլոր և այն էլ այստեղ` երկնքում, որտեղ տխրությունը սկսվող ու տանող ուղիներ չունի, նա պատասխանեց.
-Ուզում եմ գնալ աշխարհ, երազում տեսել եմ մի արարածի այնքան~ քնքուշ ու բարի…
Հետո, Տեր իմ, մի պահ լռեց ու նորից թախանձեց.
-Ձյունաճերմակ իմ հրեշտակ, դու էլ ինձ նման պարզ ու թափանցիկ հոգի ունես` խնդրիր Բարձյալին թող ինձ ամուր թևեր պարգևի, որպիսզի դիմանամ վայրէջքին` ես պետք է տեսնեմ Նրան…
Եվ պատասխանը դղրդաց ամբողջ տիեզերքով մեկ ու լսեցին բոլորը` բարեհոգի հրեշտակից մինչ անվերջություն.

-ԹՈՂ ԳՆԱ~…
Բոլորը աստվածակերտ աստիճաններից հետաքրքրված աննախադեպ եղածից հավաքվել էին տեսնելու մի կերպ երևացող էակին…
Ամեն մեկն իր խորհրդով ցանկանում էր օգնել այս թախծող արարածին…
Աստղերն իրենց պատրաստակամությամբ Փաթիլին տվեցին իրենց կառուցվածքը, որովհետև լավ գիտեին, որ երկրում սիրում են նայել իրենց…
Քամիներին սանձողը խոստացավ հետևել նրա անվնաս վայրէջքին:
Իսկ Լուսինը երազկոտ լույսի հատիկներ ցողեց նրա երեսին…
Ճակատագիրը լրացնող եռակազմ ծերունին խոստացավ երկրում կարգավորել ժամն ու ժամանակը, ապա բոլորի սպասող զգայարանների ներքո անկեղծացավ.
-Մնացյալը, թե ինչ կլնի ինձ էլ հայտնի չէ…
Փաթիլը, ներկաների ուշադրությունից շոյված, սրտանց շնորհակալություն հայտնեց և ուրախ ողջույների տակ սլացավ երկիր…
Ճանապարհին նրան հանդիպող փաթիլները լսել էին տարածված լուրը և հարգալից դիմավորելով, մաղթանքներով ուղեկցում էին նրան…
Փաթիլը չգիտեր ինչպես հայտներ իր ուրախությունը-այո~ ներքև ու ներքև դեպի կյանք ու սեր…
Իսկ քամիները տանում էին նրան ամբողջ մեղմությամբ և արդեն նշմարելով երկրի մանրաշարժը հեռացան…
Ճակատագիրն էլ իր հերթին արեց այն, ինչ որ պետք էր…
Ու մի աղջնակ զմայվելով փետրվարյան գեղեցիկ ու, թերևս, այդ տարվա վերջին ձյունով` վազեց ներքև և զվարթացած սկսեց խենթանալ ու պար բռնել փաթիլների հետ…
Հանկարծ վեր նայեց ու ձյան հավաքի մեջ նկատեց մի լուսափայլ ու տարբերվող փաթիլի և հետևելով նրան` կանգ առավ…
-Ահա~ նա, -բացականչեց Փաթիլը ու անստեղծ` պայթող ուրախությունից մի քանի պտույտ գործելով հպվեց ու գգվեց պարզված ձեռքի ափին…ցանկացավ ասել ու պատմել, թե ինչքան~ երկար է եղել իր վայրէջքը, որովհետև սիրում էր…բայց չհասցրեց…
Աղջիկն իր տաք շնչով համբուրեց մեծ ու հրաշալի փաթիլը…հետո հաճույքից ժպտալով թափ տվեց ձեռքում մնացած ջուրն ու շարունակեց քայլել…

Անծանոթ բառերի բացատրություններ.

Հրապույր – Գեղեցկությունը

Խելքահան –  Խելքից հանող, այնպիսի մի բան,որը  հաճախ՝ շփոթեցնում։

Բարդ, ածանցավոր բառեր:

Հրապույր

Խելքահան

Դարձվածքներ:

Շունչ առնել – Չափազանց դժվար աշխատանքից  հանգստանալ, շնչել։

Խորհուրդ փաթիլին

Փաթիլ, դու շատ շտապեցիր, ու թեև հասար քո նպատակին։ Կա շատ այլ գեղեցիկ ճանապարհներ, որոնք կարող են քեզ օգտակար լինել։

Դեկտեմբեր ամսվա հաշվետվություն Հայոց լեզու

Ստեղծագործական աշխատանք

Այս Ստեղծագործական աշխատանքում ես գրել եմ հետաքրքիր հեքիաթներ։

Նոր տարին հայ բանաստեղծների ստեղծագործություններում

Այս տեղ կան հետաքրքիր բանաստեղծություններ աստեղից մեկը ես սովորել եմ

Հայկական Ամանորի պատմությունից

Այստեղ գրված է Հայկական Ամանորի մասին

Գործնական քերականություն 04․12․2024թ․

Լեւոն Շահնուր. Փաթիլը

Այս հեքիաթը լավ հեքիաթ է կարաչարկեմ բոլորին կարդալ։

Ֆլեշմոբը կատարել եմ

 

 

Ստեղծագործական աշխատանք

1․ Կորած Նոր տարին

Նոր տարին միշտ բերել է ուրախ տրամադրություն, իրար տուն հյուր գնալ,նշել նոր տարին, նվերներ փոխանակել ստանալ բայց այս տարի այն կարծես կորած էր։ Դուռը բացեցի, սակայն չտեսա Նոր տարին՝ առանց ձյան, առանց տոնական տրամադրության։ Ամեն ինչ մութ ու տխուր էր։

Բայց երբ քայլում էի փողոցներում, ես նկատեցի մարդկանց՝ ովքեր չնայած չհասկացան, որ ինչ-որ բան պակաս է, շարունակում էին իրենք իրենց կյանքը։

2․ Փաթիլի երազը

Փաթիլը միշտ երազել էր լողալ բարձր երկնքում, տեղավորվել ամպերի մեջ և դառնալ մի մասն։ Նա չէր պատկերացնում, որ մի օր նա կհայտնվի հողի վրա։ Նրա կյանքի ամենագեղեցիկ պահերը կապված էին օդի հետ։ Բայց հիմա ընկավ սառն ու խոնավ հողի վրա։

Փաթիլը երազում էր վերադառնալ, հասնել երկինք։ Սակայն, որքան էլ նա փորձում էր բարձրանալ, ամեն քայլով հալչում էր և փոքրանում։ Նա հասկացավ, որ չի կարող ավելի երկար մնալ այդպես, և պետք է ընդունի իր նոր տեղը՝ առանց նեղվելու:

3․ Մի անգամ Ամանորին

Մի անգամ Ամանորին, մի որբ տղա նստած էր դրսում և ցանկանում էր որպեսզի այս տարի լինի ուրախ և լինեն հրաշքներ։Կեսգիշերին երբ սկսվեց հրավառությունը նա ուրախացավ տեսավ, որ ինչպես են ուրախանում ընտանիքները։Միփոքր անց սկսում են նվերներ նվիրել իրենց երեխաներին բոլորը գոհ էին սկսեցին գնալ իրար տուն հյուր տալ միմիանց նվերեներ և տղան նայում և ուրախանում էր։Մեկ ժամ անց մի բարի ընտանիք անցնելիս տեսնում է այդ որբ տղային և հարցնում են իրեն․

-Կցանկանաս այցելեր մեր տուն զվարճանալ խաղալ ուտել․տղան ասաց․

-Եթե հարմար է այո։Նրանք համաձայնվեցին տարան տղային նրանց տուն տղան լողացավ նրան նվիրեցին նվերներ հագուստ խաղեր նրան կերակրեցին։Եվ ընդանիքը որոշեց նրան դարձնել ընտանիքի անդամ։Նրան հարցրեցին թե կցանկանա դառնալ ընդանիքի անդամ տղան ուրախացավ և ասաց․

-Եթե նեղություն չէ այո կցանկանամ։Եվ նա դարձավ ընդանիքի անդամ և նա ուրախ շարունակեց իր կյանքը։

4․ Իմ երազած նվերը

Մի տղա միշտ երազում էր ունենալ մի հատուկ նվեր, որը կփոխեր իր կյանքը։ Նա ուզում էր ոչ միայն խաղալիքներ կամ թանկարժեք իրեր, այլ մի բան, որը կօգներ իրեն լինել ավելի լավ մարդ։

Մի օր նա հասկացավ, որ իսկական նվերը ոչ թե առարկա է, այլ կարողությունը՝ լավություն ու սեր տալ։ Նա սկսեց օրվա ընթացքում օգնել իր մորը, բարություն անել ընկերներին ու սիրով վերաբերվել բոլորին։

Տղան պարզեց, որ իր երազած նվերը դա էր՝ կարողությունը՝ ուրիշներին ուրախություն տալու և աշխարհն ավելի լավ վայր դարձնելու։

5․ Նամակ Ձմեռ պապին

Բարև ձմեռ պապիկ ինչպես ես։Ես ուզում եմ բոլորը առողջ լինեն, պատերազմներն ավրտվեն, մարդիկ ունենան ընտանիքներ, ունենամ հետաքրքիր խաղեր,ֆուտբոլային, հետաքրքիր, որ կարողանաս ընկերներիտ հետ խաղաս։

6․ Վերնագիր՝ իմ ընտրությամբ

 

Մաթեմատիկա դասարանական աշխատանք

  1. Գտի’ր 2a+(ab-bc)-4  տառային արտահայտության արժեքը, եթե a=10, b= 5 և c=4

 

  1. Հետևյալ մեծություններից, որ երկու մեծություններն են կոչվում ուղիղ համեմատական
    1. Ճանապարհ և ժամանակ
    2․ Ճանապարհ և արագություն
    3․ Քառակուսու կողմ և պարագիծ
    4․ ապրանքի գին և քանակ
  2. Որքան է 536-ի 100 % — ը։

Պատ․536

4.Զբոսաշրջիկը անցել է ամբողջ ճանապարհի 1/4 մասը։ Ճանապարհի քանի տոկոսն է նա անցել։

Պատ․25%

5Գտի’ր այն թիվը, որի 30 %-ը հավասար է 600-ի։

Պատ․2000%

6․Մի թիվը 5 անգամ մեծ է մյուսից։ Գտի’ր այդ թվերը, եթե այդ թվերի գումարը հավասար է 60- ի։

 

7․50-ը 100-ի քանի տոկոսն է։

Պատ. 50-ը 100-ի 50%-ն է

7․Ընտրիր ճիշտ պատասխանը`
1․ Կոորդինատային առանցքը կամ թվային ուղիղը կազմված է սկզբնակետից, որը 1 թիվն է, 1-ից աջ գտնվում են դրական թվերը, իսկ 1-ից ձախ բացասական թվերը։
2․ Կոորդինատային առանցքը կամ թվային ուղիղը կազմված է սկզբնակետից, որը 0 թիվն է, 0-ից աջ գտնվում են դրական թվերը, իսկ 0-ից ձախ բացասական թվերը։
3․ Կոորդինատային առանցքը կամ թվային ուղիղը կազմված է սկզբնակետից, որը 0 թիվն է, 0-ից ձախ գտնվում են դրական թվերը, իսկ 0-ից աջ բացասական թվերը։
4․ Կոորդինատային առանցքը կամ թվային ուղիղը կազմված է վերջնակետից, որը 0 թիվն է, 0-ից ձախ գտնվում են դրական թվերը, իսկ 0-ից աջ բացասական թվերը։

8․Հաշվիր |-50|+|-4-(-12)|•(-10)  արտահայտության արժեքը

Պատ․420

9․Հաշվի’ր`

-84 : (-56:(-7)+54:(-9))=
-(-33)+25+(-40)+(-25)+80=7
11. Որ քառորդներերում է աբսցիսների առանցքը բացասական։
  1. I, II.  2. II, III.   3. I, IV.    4. III,  IV
12. Խանութ բերեցին երկու արկղ սառեցրած ձուկ, ընդ որում առաջին արկղում 15 կգ-ով ավելի ձուկ կար, քան երկրորդում։ Առաջին արկղն արժեր 90 000 դրամ, երկրորդը՝ 60 000 դրամ։ Քանի՞ կգ ձուկ կար յուրաքանչյուր արկղում։
Լուծում
90․000-60․000=30․000
30․000։15=2000(1կգ)
90․000։2=45կգ
45-15=30 կգ
Պատ․30 կգ

Ամփոփիչ գրավոր աշխատանք

1.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում ֆիզիկական։

Ֆիզիկական են անվանում այն երևույթները, որոնց ընթացքում  նյութերը մեկը մյուսի չեն փոխարկվում, այսինքն՝ նոր նյութեր չեն առաջանում

2.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում քիմիական ։

Քիմիական են անվանում այն երևույթները, որոնց ընթացքում  նյութերը փոխարկվում են  մեկը մյուսի, այսինքն` նոր նյութեր են առաջանում

3.Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են ֆիզիկական՝ մոմի այրվելը,բաժակի կոտրվելը,եղյամի առաջացումը, ջրի եռալը,լուցկու այրվելը, կաթի թթվելը։

 

4.Բերե’ք ֆիզիկական երևույթի օրինակներ։

Ծծումբ, շաքար, կերակրի աղ, ածխի մեծ  կտորների` փոշու վերածվելը, երկաթի խարտելը, ապակյա բաժակի, կուժի  կոտրվելը, պղնձե լարի, տետրի թղթի, կոճի թելի և այլնի  կտրելը, ջրի  եռալը, մոմի  և սառույցի հալվելը:

5.Բերե’ք քիմիական երևույթի օրինակներ։

Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշներն են` գույնի և հոտի փոփոխություն։

6.Քիմիական երևույթների ժամանակ ի՞նչ փոփոխություններ են կատարվում նյութի հետ։

Կոտրվում է հալվում է,վառվում է և այլն։

7.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում քայքայման։

 

8.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում միացման ։

 

9․Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությամբ ջուրը տրոհվում է ջրածնի և թթվածնի։Ի՞նչ քիմիական ռեակցիա է տեղի ունենում։

 

10.Բերվածներից որո՞նք են միացման ռեակցիա։
ա) C+O2 =CO2

բ)CH4=H2+C
գ)H2+S=H2S.

դ) FeS=Fe+S

11․Բերե’ք քայքայման ռեակցիայի օրինակներ։

 

12․Բերե’ք միացման ռեակցիայի օրինակներ։

 

13․Ի՞նչ է այրումը։Ի՞նչով է ուղեկցվում այն։

Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնք ընթանում են ջերմության և լույսի անջատմամբ, կոչվումեն այրում

14․Որո՞նք են այրման առաջացման պայմանները։

գազը,փայտը,կտորը,պլաստիկը, թուղթը և այլն

15․Հրդեհը հանգցնելու ի՞նչ միջոցներ գիտեք։

Օկտագործել ջուր բայց եթե էլեկտրոնիկա  կա պետք չէ ջուր օկտագործել այլ ավազ, բացել պատուհանները,զանգահարել 101,կրակմարչ և այլն։

16․Ո՞ր նյութերն են կոչվում օքսիդներ:

Որոնք բաղկացած են որև է  թթվածնի ատոմներից

17․Ի՞նչ բաղադրություն ունեն աղերը:

աղերը կազմված են մետաղի ատոմներից ու մետաղի ատոմով

18․Ի՞նչ բաղադրություն ունեն հիմքերը:

 

19․Ի՞նչ տառով են նշանակում ուժը:

F

20․Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:

F

21․Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:

Երբ մարմնի վրա ուժ է գործադրում

22․Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:

Նյուտոն

23․Ի՞նչ է մարմնի կշիռը:

Կշիռ, ձգողականության հետևանքով մարմնի վրա ազդող ուժը

24․Ո՞ր երևույթն են անվանում տիեզերական ձգողությունը:

 

25․Ո՞ր ուժն է կոչվում ծանրության ուժ:

Ծանրության ուժ, Երկրի կամ այլ աստղագիտական մարմնի մակերևույթին մոտ գտնվող ցանկացած ֆիզիկական մարմնի վրա ազդող ուժն է

Մեխանիկական աշխատանք և էներգիա

Առօրյա կյանքում մարդու կամ սարքի կողմից կատարվող ցանկացած գործողություն մենք սովորաբար անվանում ենք աշխատանք: Աշխատանք ենք համարում նաև մարդու մտավոր գործունեությունը: «Մեխանիկական աշխատանք» հասկացությունը ֆիզիկայում ավելի հստակ սահմանում ունի:Եթե պահարանը տեղափոխելու համար նրա վրա ուժ ենք կիրառում, սակայն պահարանը տեղից չի շարժվում, ապա այդ դեպքումմեխանիկական աշխատանք չենք կատարում:

Մեխանիկական աշխատանքը կախված է կիրառված ուժի մեծությունից և մարմնի անցած ճանապարհից:

Որքան մեծ է մարմնի վրա ազդող ուժը և մարմնի անցած ճանապարհը, այնքան մեծ է կատարված աշխատանքը:

Պարզագույն դեպքում, երբ մարմինը շարժվում է կիրառված ուժի ուղղությամբ, աշխատանքը որոշվում է ուժի և անցած ճանապարհի արտադրյալով. Աշխատանք = Ուժ · Ճանապարհ

Եթե մարմնի վրա ազդող Fուժի ուղղությամբ մարմինն անցել է S ճանապարհ, ապա այդ ուժի կատարած աշխատանքը՝ A-ն հավասար է. A=F⋅S

Ի պատիվ անգլիացի գիտնականՋեյմս Ջոուլի՝ աշխատանքի միավորը կոչվում է ջոուլ (Ջ
1 Ջ-ը այն աշխատանքն է, որը կատարում է 1 Ն ուժը 1 մ ճանապարհի վրա. 1 Ջ =1 Ն ⋅1 մ:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը, կոչվում էներգիա (E):
Մարմինների հնարավոր փոխազդեցության կամ նրանց շարժմամբ պայմանավորված էներգիան անվանում են մեխանիկական էներգիա:

Դասարանական առաջադրանք
Պատասխանել հարցերին

  1. Ո՞ր դեպքում է կատարվում մեխանիկական աշխատանք:\

Մեխանիկական աշխատանք է կատարվում, երբ բեռը բարձրացվում է և այլն։

2․Ինչի՞ց է կախված մեխանիկական աշխատանքի մեծությունը:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի վրա ազդող ուժի և նրա ուղղությամբ մարմնի անցած ճանապարհի արտադրյալին, կոչվում է ուժի կատարած մեխանիկական աշխատանք կամ պարզապես աշխատանք:

Աշխատանք = Ուժ × Ճանապարհ։

 

Նոր տարին հայ բանաստեղծների ստեղծագործություններում

Եղիշե Չարենց, Նոր տարվա համար

Ես Նոր տարի եմ մտնում
բայց նորն ի՞նչ բանի
Ձգտում է սիրտն իմ տրտում…
…Մի հսկա անիվ,
Անկախ կամքից իմ ու քո
կամքից, Ղեկավար,
Շուռ է գալիս  ու դառնում
հավիտյան ու հար:
Ու դառնալու է անվերջ…
մինչև չմնա
Ոչ մի ձգտում, ոչ մի կամք
աշխարհի վրա:
Օ, Նիրվանա, տևական,
քեզ եմ անրջում
Իմ փոթորկոտ, իմ հախուռն
օրերի վերջում…